De slangenvrouw Şahmeran

Şahmeran3
Şahmeran

Şahmeran (ook wel Şahmaran of Sahmeran) is een wijze slangenvrouw uit de Koerdische en Turkse folklore in Turkije, Iran en Irak. Boven haar middel is zij een vrouw, onder haar middel is zij een slang. De naam Şahmeran komt uit het Perzisch, waar het zoveel betekent als ‘sjah (koning)’ van de slangen. Haar verhaal vertoont overeenkomsten met de oorspronkelijke drakenlegenden uit Europa en de slangenvrouwen uit de Chinese mythologie. De hoofdpersoon in het betreffende verhaal of sprookje (doorgaans een man) moet haar leren ‘verstaan’ (dat wil zeggen haar hart en haar gaven) en van haar gaan houden. Dan kan hij profiteren van haar wijsheid en magische giften. Wie haar echter slechtgezind is, ondergraaft zich met zijn eigen listen.

Zo is Şahmeran, volgens een van de versies van haar legende, dolverliefd op een jongeman genaamd Tasmasp. Die liefde wordt door hem beantwoord, en de twee zijn onafscheidelijk. Wanneer de koning in het land echter ziek wordt, gebiedt een van zijn adviseurs om Şahmeran te laten opeten, zodat de koning weer herstelt. Tasmasp probeert zijn geliefde te verstoppen, maar tevergeefs. Wanneer zij gevonden wordt, vertelt ze dat wie van haar hoofd eet, zal sterven; en wie van haar schubben eet, magische gaven zal verkrijgen. Hierop neemt Tasmasp een hap uit haar hoofd en de ‘slechterik’ een hap uit haar slangenlijf. Tasmasp blijft echter leven en de kwade helper van de koning sterft. Het verhaal maakt niet alleen duidelijk dat Tasmasp en Şahmeran van elkaar hielden en elkaars taal verstonden, maar ook dat ware wijsheid en magische krachten alleen maar ten gunste kunnen komen van degenen met een zuivere intentie; wie niet zuiver van hart en intenties is, zal ontdekken dat de felbegeerde wijsheid en magische krachten zich uiteindelijk tegen hem zullen keren.

sahmeran
Şahmeran

In weer andere versies van het verhaal leeft Şahmeran samen met haar menselijke geliefde in een grot onder de grond. Wanneer de geliefde weer terug wil om zijn familie te kunnen zien, moet hij haar beloven haar schuilplaats niet te verraden. Natuurlijk houdt de moedige held dit niet lang vol, en bezwijkt hij voor de druk van de viziers van de zieke sultan die haar willen vangen zodat ze haar wijsheid kunnen innemen (drinken) en via het opeten van haar lichaam onsterfelijkheid kunnen verkrijgen. De mooie en wijze Şahmeran wordt daarop gedood, maar alleen de rechtschapen sultan profiteert van haar gaven, terwijl ook de viziers sterven.

Şahmeran is een prachtig voorbeeld van de manier waarop Wijsheid en Magie, in een vrouwelijke gedaante, hun weg hebben gevonden naar de folklore van diverse volken. En ook van de gnostisch-esoterische erfgedachte, dat zij zich enkel prijsgeeft aan diegenen die haar met zuivere intenties weten te dienen.

Şahmeran komt ook voor in romans en sprookjesboeken zoals Raphael Emmanuels “The Ring of Shah Maran, A Story from the Mountains of Kurdistan” (1944) en “Shahmaran” van de Koerdische schrijver Abdusamet Yigit (2011).

Bron: o.a. Wikipedia.

sahmaran
Şahmeran