Strijdbare vrouwen in volksverhalen en mythen-deel 1

Zijn vrouwen in sprookjes, mythen en volksverhalen vooral lieflijke prinsessen en wraakzuchtige heksen-tovenaressen die hun schoonheid, tovenaarskunsten en (giftige) kruidenmengsels als voornaamste wapen in de strijd gooien? Nee, zeker niet. Er zijn genoeg vrouwen die volgens de overlevering zelf de wapens ter hand namen of het opperbevel over hun legers voerden. Een overzicht in twee delen van 20 van deze vrouwen –godinnen en powergirls uit volksverhalen overal ter wereld. Sommigen van hen hebben echt bestaan en leven voort in de plaatselijke literatuur…

1. FREYA is niet alleen de noordse/ Germaanse godin van de liefde en de vruchtbaarheid, maar ook van de oorlog en de strijd. Ze deed zelf mee aan menige veldslag en had zeer krachtige attributen, zoals een strijdwagen die vergezeld werd door grote boskatten, een speer en een mantel van haviksveren. Wanneer het erop aankwam, wierp ze zich met veel verve in de strijd. In sommige versies van haar mythe wordt zij ook gezien als de aanvoerster van de Walkuren, die op hun beurt soms ook als strijdgodinnen worden gezien (in andere versies daarentegen voeren de Walkuren de gesneuvelden van het slagveld weg zonder zelf deel te nemen aan de strijd).

2. MARJA MOREVNA is een strijdster-koningin uit de Slavische volksmythologie. Ze heeft in haar eentje het leger van de grote mensetende reus Kosjchaj Bessmertni- Oud Gebeente de Onsterfelijke- verslagen. Prins Ivan wordt verliefd op haar en natuurlijk trouwen ze. Wanneer Marja (‘Dochter van de Zee’) weer op oorlogspad uittrekt, vergaat Ivan een vergissing (hij opent een verzegelde kamer uit haar paleis die hij niet mocht betreden) waardoor de reus weer tot leven komt. Uiteraard keert Marja hierop terug naar haar paleis om hem te bevrijden. Na veel avonturen weet ze hem uiteindelijk te redden en de reus Kosjchaj de laatste genadeslag toe te brengen.

3. DURGA is een belangrijke hindoegodin. Ze kwam volgroeid en klaar voor de strijd ter wereld. Als krijgsgodin is ze onoverwinnelijk en strijdt ze tegen de demonen en kwade machten die de wereldorde bedreigen. Haar attributen zijn de tijger waarop ze rijdt en de wapens die ze in haar vele handen draagt (Durga wordt soms met twintig armen afgebeeld). Tot die wapens behoren overigens ook de lotusbloem en de mudra’s die ze met haar handen uitbeeldt. Ook zien we vaak uit haar mond Kali verschijnen, vooral wanneer ze kwaad is. Durga’s naam betekent zoveel als ‘zij die onbenaderbaar is, de ontoegankelijke’. Ze is een verschijningsvorm van Shakti, de vertegenwoordigster van de vrouwelijke energie in het universum.

4. BELLONA was de Romeinse godin van de krijgskunst. Haar naam komt van het woord ‘bellum’ dat oorlog betekent. Ze wordt geassocieerd met Mars (god van de oorlog), soms als dochter, soms als metgezellin. De Romeinen eerden haar met offers aan het begin en eind van elke oorlog. Als godin wordt ze meestal afgebeeld in wapenuitrusting, met een gevederde helm, zwaard, speer en een schild. De cult rondom haar is deels gehuld in mysteriën: zo zijn er mensen die geloven dat haar verering met echte mensenoffers gepaard ging.

5. HUA MULAN of Fa Mulan was een Chinese legendarische vrouwelijke strijdster die verkleed als man ten strijde trok. Het is onduidelijk of ze echt bestaan heeft- volgens sommige bronnen wel, volgens andere niet. Ze zou rond de vijfde/zesde eeuw geleefd hebben en China hebben geholpen te beschermen tegen de Xiong nu, een strijdbaar nomadenvolk van de Euraziatische steppe waarvan de oorsprong nog niet helemaal opgehelderd is (zo zouden zij verwant zijn geweest aan de Hunnen). Als kind zou ze al de krijgskunsten geleerd hebben. Haar verhaal leeft voort in de literatuur van China in een ballade genaamd Mulan ci. Ook is een Disneyfilm uit 1998 gedeeltelijk op haar gebaseerd (Mulan), en zijn er standbeelden voor haar opgericht.

6. DE MORRIGAN is een drievoudige krijgsgodin uit de Ierse en Keltische mythologie. Ze verschijnt als Macha, Badb en Nemain en kan heel makkelijk van gedaante verwisselen –zo manifesteert ze zichzelf ook als een zwarte raaf of kraai en zou dit onheil aankondigen voor degene die haar ziet op het slagveld. In haar mythologie is ze de tegenstander van Cu Chulainn die haar er niet onder kan krijgen, omdat ze hem steeds met haar gedaanteverwisselingen te snel af is. De Morrigan zou de gezellin en helpster van de Dagda zijn, de leider van de Tuatha de Danaan en zoon van de grote moedergodin Danu. Ze zou vooral gebruik maken van haar magische vermogens om de krijgers te helpen. Later zou ze model hebben gestaan voor Morgan Le Fay in de beroemde Arthurlegenden.

7. KUTHULUN (‘maanlicht’) was een Mongoolse prinses uit de 13e eeuw, een verre kleindochter van Genghis Khan en tevens nicht van Kublai Khan. Volgens de overlevering was ze een bekwame krijgsvrouw en worstelaar die de gelofte deed om alleen te trouwen met degene die haar bij het worstelen kon verslaan. Er bleek echter geen man te zijn die het van haar kon winnen, en daarom nam ze genoegen met een ‘mindere’ krijger genaamd Abtakul. Haar verhaal werd buiten Mongolië beroemd gemaakt door o.a. Marco Polo en Ibn Battuta, die haar legende hoorden tijdens hun reizen door Azië. Behalve worstelen trok Kuthulun ook met haar vader ten strijde en leverde ze menig man aan hem uit.

8. SRIKANDI is in Indonesië symbool en rolmodel voor vrouwenemancipatie. Ze komt voor in het grote hindoe-epos Mahabharata uit India en is de jongste dochter van Drupada, de koning van Panchala. Ze wil graag trouwen met Bishma, maar deze wenst puur en ongehuwd te blijven. Haar vader wordt boos op haar vanwege haar verlangen naar Bishma en stuurt haar weg uit zijn koninkrijk. Later leert ze boogschieten van Arjuna –een andere beroemde held uit het epos- en wordt ze een uitstekende krijgsvrouw. In een heroïsch gevecht komt ze oog in oog te staan met het voormalige object van haar liefde –Bishma- die aan de kant van de kwade krachten blijkt te staan. Ze doodt hem, niet in de laatste plaats omdat ze wraak wil nemen voor zijn afwijzing.

9. ANAT werd geëerd door zowel de Kanaänieten, Feniciërs en Egyptenaren. Ze droeg als bijnaam Meesteres van de Hemelen en werd later ook wel gelijkgesteld met Astarte. Ze was een maagdelijke godin met een gewelddadige reputatie en de dochter van El. Haar cultus kende in de 14e eeuw v.Chr. een hoogtepunt in Oegarit (Syrië). Anat was een begiftigde krijger en boogschutter. In enkele verhalen slacht ze meedogenloos de volgelingen van haar broer Baäl af, die om haar te stoppen belooft om haar het geheim van de bliksem te onthullen. Volgens andere verhalen echter, helpt ze Baäl zich van zijn vijanden te ontdoen. Wanneer Anat ten strijde trekt, doet ze dat op en top vrouwelijk: ze wrijft zich in met henna en amber en trekt luxueuze, kleurrijke gewaden aan. Anat is behalve godin van oorlog ook sterk verbonden met vruchtbaarheid en seksualiteit.

10. ATHENA als godin van de strategische oorlog mag natuurlijk ook niet ontbreken in deze lijst. Ze is een van de twaalf Olympische goden en beschermster van de steden. Tevens is ze een dochter van Zeus en Metis en is haar geboorte opmerkelijk. Geschrokken door een profetie dat het kind zijn meerdere zou zijn, slokt Zeus zijn echtgenote Metis op en wordt Athena vervolgens uit zijn hoofd geboren- volgroeid en in volle wapenuitrusting. Athena’s krijgshaftigheid springt iedereen meteen in het oog, daar ze meestal een helm draagt en gewapend is met een speer. Als attribuut heeft ze voorts een uil op haar schouders, symbool van de wijsheid. Athena helpt de Grieken in hun strijd, mengt zich actief in de Trojaanse oorlog en staat helden als Heracles, Jason en Perseus bij in de uitvoering van hun bovenmenselijk zware taken.

In de volgende blog op Levonah’s Delights: deel 2 met nog 10 andere heldinnen die hun vrouwtje wisten te staan in de strijd.

Bronnen:
Wikipedia

Guus Houtzager, “Geïllustreerde Griekse mythologie encyclopedie”, Rebo Productions, Lisse 2003.

Arthur Cotterell (hoofdred.), “Encyclopedie van de wereldmythologie”, Parragon, UK 2004

https://en.wikipedia.org/…/List_of_women_warriors_in_folklo…